Speengebruik afraden in de eerste vier weken na de geboorte?

Babyverpleegkundige Esther van Bloemen-Bartels vertelt: ''Ze is door de verloskundige naar mij verwezen met de vraag of ze nu wel of niet een speen mag geven. Haar dochter is 3 weken oud, ik hoor haar zachtjes kreunen en zuchten op de achtergrond terwijl we bellen. Deze moeder legt uit dat ze met haar eerste kindje netjes heeft gewacht tot hij vier weken oud was, voor ze hem de speen gaf. Haar dochter is wat temperamentvoller, maar ook veel beter te troosten dan haar oudste. Met als gevolg dat ze nu een paar keren per dag haar dochter aan haar vinger laat sabbelen. Een speentje zou zoveel makkelijker zijn, laat ze mij weten. Ik vraag nog wat dingetjes uit, zoals op welke manier ze nu de voeding geeft en hoe haar dochter groeit. Dan zeg ik DOEN, lekker die speen geven. Terecht vraagt ze mij dan waar dat advies vandaan komt om in de eerste vier weken na geboorte niet de speen te geven.''

Geen speen geven in de eerste vier weken?

Ik leg haar uit dat ik het advies ken, vaker heb gehoord, maar dat het mijns inziens niet van toepassing is op een goed groeiende, op tijd geboren zuigeling van drie weken oud. Soms - als er nog niet goed wordt gedronken aan de borst - zijn we bang voor tepel-speenverwarring/zuigverwarring.
Hoewel dat, volgens mijn vakliteratuur*, eigenlijk niet kan. Er wordt namelijk gesproken over niet-voedend zuigen (NVZ) en voedend zuigen (VZ). Zuigen aan een speen is een andere manier van zuigen dan zuigen aan een fles of aan de borst. Deze literatuur zegt dat een baby dus al twee manieren van zuigen kent. En dan zou er dus geen sprake kunnen zijn van “verwarring”, beëindig ik mijn promo-speengebruik-praatje.

Voedend zuigen

Wanneer een baby drinkt, wordt de mond- en keelholte gebruikt voor ademhalen en om voeding door te laten gaan. Er moet een goede afstemming zijn tussen deze twee, anders verslik je je. In de eerste weken na geboorte rijpt het centraal zenuwstelsel van het babybrein langzaam uit, daarmee verbetert de coördinatie tussen zuigen, slikken en ademhalen. Als er wordt gedronken, vinden deze drie dingen heel ritmisch opeenvolgend plaats. De belangrijkste onderdelen in het proces dat we “voedend zuigen” noemen.

Niet-voedend zuigen

Dan het niet-voedend zuigen. Deze is er vooral om baby’s tot rust te brengen, of misschien nog wel beter gezegd: om zichzelf te reguleren. Met een speen leer je een baby zelf ontspannen, relaxen en rustig worden. Bij niet-voedend zuigen vinden er 4-6 korte reeksen zuigbewegingen plaats, gevolgd door een pauze. Het grote verschil is dus dat bij niet-voedend zuigen, er geen slikken en geen transport van voedsel is. En dat maakt de zuigbeweging dus ook kortdurend, ter vergelijking met het zuigen aan een fles of borst.

Bestaat het nou wel of niet tepel-speenverwarring?

Het moeilijke is dat we de kenners - in dit geval de baby’s - niet kunnen interviewen. ''Wat vindt u van uw niet-voedend zuigen prestaties?'' ''Wat vindt u van uw voedend zuigen prestaties?'' ''Verwart u de ene handeling ook wel eens met de andere?'' We weten het gewoon niet. Wat we wel weten, is dat als een baby al enkele weken goed drinkt, goede natte luiers heeft en prachtig groeit, we kunnen stellen dat deze baby het voedend zuigen behoorlijk onder de knie heeft. We hoeven dan niet bang te zijn voor verwarring en het - met verwarring samenhangende - weigeren van de voeding.

Moeten we stoppen met ouders voorlichten over tepel-speenverwarring? Absoluut niet! Deze voorlichting blijft nodig. Zeker als je ziet dat het kind het drinken nog niet altijd goed onder de knie heeft, zoals in de kraamtijd regelmatig gebeurt. Maar elke baby vier weken lang “speenonthouding” voorschrijven, dat liever niet. Leer ouders te kijken naar hun baby. Op welke gedrag moeten ze op letten? Welk lichaamstaal laat het kindje zien? Wat heeft het nodig of behoefte aan? Dat is een hele mooie basis voor de rest van hun leven.
*In “eet en drinkproblemen bij jonge kinderen” van Lenie van de Engel-Hoek e.a.

Esther van Bloemen-Bartels
Babyverpleegkundige bij babyverpleegkundige.nl
06-13734848

Foto door Paula Angles Isern